Cengiz Topel Kimdir?

Cumhuriyetin ilk hava harp şehidi olan Cengiz Topel kimdir? Sorusunu merak ediyorsanız, yazımızın devamını okuyarak Cengiz Topel hakkında detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz. 

Türk Hava Kuvvetleri’nin 1964 yılında Kıbrıs’ta gerçekleştirdiği uyarı uçuşunda yer alan Cengiz Topel, uçağı Rum askerleri tarafından isabet alınca paraşütle atlamak zorunda kaldı. Ancak iniş sırasında yakalandı ve Rum askerleri tarafından işkenceye maruz bırakıldıktan sonra öldürüldü. Cengiz Topel, Kıbrıs Barış Harekatı’nda hayatını kaybeden ilk şehit olarak tarihe geçti. Cengiz Topel’in hayatı yazımızın devamında yer alıyor. 

İlginizi Çekebilir: Ali Kınık Kimdir?

Yazımızın devamından: Cengiz Topel kimdir? Kaç yaşında vefat etti? Nasıl öldü? Sorularının ve daha fazlasının cevabını yazımızın devamından bulabilirsiniz. 

Cengiz Topel kimdir? Sorusuna kısaca şu şekilde cevap verilebilir: 2 Eylül 1934 tarihinde İzmit’te dünyaya gelen Cengiz Topel, pilot yüzbaşıdır. 1964 yılında Kıbrıs’ın Erenköy bölgesinde gerçekleştirilen hava operasyonunda hayatını kaybeden Cengiz Topel, Türk Hava Kuvvetleri’nin Cumhuriyet tarihinin ilk savaş kaybıdır. Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel, Hava Kuvvetleri’ne ait dörtlü F-100 kolunun lideri olarak görevlendirilmişti ve Gemikonağı Limanı’nda bulunan Rum gemisini bertaraf etmek üzere dalış yaptığı sırada uçağı darbe alınca uçaktan paraşüt ile atlamak zorunda kalmıştı. Ancak iniş sırasında yakalanan Cengiz Topel esir düştü. Rum askerleri tarafından işkence görerek öldürülen Cengiz Topel’in adı ülkemizde pek çok okul, mahalle, sokak ve caddeye verilmiştir. 

Cengiz Topel kimdir? Sorusunun detayları yazımızın devamında yer alıyor… 

Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel, 2 Eylül 1934 yılında İzmit’te doğdu. Babası Hakkı Bey, Trabzon’un Çaykara ilçesinden olup Tekel tütün eksperiydi ve annesi Mebuse Hanım’dı. Cengiz Topel, dört çocuklu ailenin üçüncü çocuğuydu. 

Cengiz Topel, ilkokula Bandırma’da başladı ve babasının tayini nedeni ile eğitimine Balıkesir’in Gönen ilçesinde devam etti. Ancak 1943 yılında babasını kaybetti ve ailesi ile İstanbul’a taşındı. Cengiz Topel, ilkokulu Kadıköy İlkokulu’nda, ortaokulu Kadıköy Yeldeğirmeni Okulu’nda tamamladı. Lise eğitimine Haydarpaşa Lisesi’nde başladı ve daha sonra Kuleli Askerî Lisesi’ne geçti. 1953 yılında Kuleli Askerî Lisesi’nden mezun oldu. Kara Harp Okulu’na kaydolan Cengiz Topel, 1955 yılında asteğmen rütbesi ile Kara Harp Okulu’ndan mezun oldu. 

Cengiz Topel, Kara Harp Okulu’ndan mezun olduğu yıl, Türk pilotlarına NATO kapsamında verilen eğitim programına dahil oldu ve önce Gaziemir’de, daha sonra da Kanada’da eğitim aldı. Kanada’daki 20 aylık eğitim sürecinde lisan kursu, T-6 uçağı ile başlangıç pilotaj eğitimi, T-33 uçağı ile ileri pilotaj eğitimi ve F-86 uçağı ile avcı pilotaj eğitimi aldı. Cengiz Topel, T-6 uçağı ile 181,35 saat, T-33 uçağı ile 83,15 saat ve F-86 uçağı ile 25 saat uçuş yaptı. 1957 yılında pilot lisansını aldıktan sonra Türkiye’ye dönen Cengiz Topel Merzifon 5. Ana Jet Üs Komutanlığı’nda göreve başladı. 

Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel, 1961 yılında Eskişehir 1. Hava Ana Jet Üssü’ne tayin edildi. 112. Filo Komutanlığı’nda F-100 uçağı ile harekât yapabilecek seviyeye gelmek için eğitim alan Cengiz Topel 1963 yılında yüzbaşı rütbesine terfi etti. 

Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel nasıl öldü? Sorusu insanlar tarafından çok fazla araştırılan sorulardan bir tanesi olmuştur.  

8 Ağustos 1964 tarihinde Kıbrıs’taki Erenköy Direnişi sırasında Türkiye’nin havadan müdahalesi yapması üzerine Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel, Türk Hava Kuvvetleri’ne ait dörtlü F-100 kolunun lideri olarak görevlendirildi. Gemikonağı Limanı’nda bulunan Rum gemisini etkisiz hale getirmek için dalış yaptığı sırada uçağı, uçaksavar ateşi ile hasar aldı. Koltuğunu fırlatarak uçaktan paraşütle atlayan Cengiz Topel, Gaziveren, Elye ve Çamlıköy Türk yerleşim yerleri arasındaki Peristeronari adındaki (günümüzdeki adı Cengizköy) Rum köyü yakınına iniş yaptı. 

Onu kurtarmak için bir girişim oldu ancak sonuçsuz kaldı. Türkiye, pilotunun geri verilmesini talep etti ve aksi takdirde intikam taarruzları yapacağını bildirdi. Cengiz Topel, esir düştükten sonra işkence görerek hayatını kaybetti. Olay, Türk Hava Kuvvetleri’nin Cumhuriyet tarihindeki ilk savaş kaybı olarak kaydedildi. 

Arama motorlarında Cengiz Topel’in cesedi ve Cengiz Topel işkencesi resmi şeklinde aramalar da mevcuttur. Bu görüntüler mevcut olsa da her insanın kaldırabileceği türde görüntüler değildir. Bundan dolayı bu görüntüleri biz yazımıza eklemedik. 

Cengiz Topel’in doktor raporu da oldukça merak edilen konulardan bir tanesidir. İşte, Cengiz Topel’in otopsi raporu; 

Alevler içindeki uçaktan paraşütle atlamayı başaran Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel, Türk yerleşim birimleri arasında bulunan, Peristeronori adlı Rum köyünün yakınından geçen bir asfalt yola iner. Tanık olan bazı Kıbrıslı mücahitlerin ifadelerine göre, hemen üzerindeki belgeleri çıkarır ve yakar (muhtemelen, yakılan belgeler hedef bilgileri ve haritalardı). Bundan sonra, Türk tarafına doğru kaçmaya çalışan Cengiz Topel’in üç Rum tarafından ciple yakalandığı ve mermisi bitene kadar çatıştığına dair ifadeler mevcuttur. 

Cengiz Topel’in yakalanmasından sonra ortaya bazı iddialar atılsa da bu iddialar ne yazık ki kanıtlanamamıştır. Bir söylentiye göre, Cengiz Topel kendisini konuşturmak isteyen Rumlar tarafından işkence edilerek ve vurularak öldürüldü; diğer bir söylentiye göre ise işkenceyle öldürüldükten sonra cenazesine ateş edildi. Kesin ve net olarak bilinen bilgi Cengiz Topel’in Rumlar tarafından Lefkoşe Rum Hastanesi’ne götürülmesi ve ölüm tarihi 9 Ağustos olarak açıklanmasıdır. 

Cengiz Topel’in esir düşmesinin ardından Türkiye, pilotunu geri istemiş ve eğer teslim edilmezse intikam saldırılarına başlayacağını açıklamıştır. Ancak, 9 Ağustos 1964’te BM Barış Gücü komutanının pilotu ziyaret edeceği sözü ile ertelenen intikam planları, aynı gün gece saatlerinde Rumların radyodan Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel’in öldüğünü duyurması ile birlikte rafa kalkmıştır. 

Türk hükümeti, pilotun cenazesini talep etse de Rum tarafı ertelemeler, geciktirmeler ve Kıbrıs’ta cenaze töreni yapmama gibi şartlar koymuştur. Cenaze töreni sonrasında Rumların şehidin naaşını çalma tehdidi nedeni ile cenazenin helikopterle götürülmesine karar verilmiştir. Bu tarihte, Cengiz Topel’in ailesi hala ise onun hala esir olduğunu biliyordu. Uçağın düştüğü gün İstanbul’a gönderilen annesi Mebuse Hanım, bozuk radyolarından ve sokağa girilmesine izin verilmeyen gazetecilerden dolayı hiçbir haber edinememiştir. Ayrıca, kimsenin acılı anneye oğlunun öldüğü haberi vermesine de izin verilmemiştir. Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel’in annesi Mebuse Hanım, durumu ancak cenazede 13 Ağustos’ta öğrenmiştir. 

Cengiz Topel’in cenazesi, Lefkoşa Rum Hastanesi’nden alınarak (11 Ağustos 1964), saat 22.00’ye doğru Lefkoşa Genel Hastanesi’ne bir tabut içinde ve çıplak bir şekilde getirilmiştir. Otopsi sonucunda yüz ve gövdede çok sayıda darbe izi; vücutta farklı yönlerden ve kısa namlulu bir silahla yakından ateş edilerek oluşturulmuş kurşun delikleri ve ameliyat izleri tespit edilmiştir. Bu durum, Cengiz Topel’in esir düştükten sonra vurulduğu ve işkence gördüğü iddialarını destekliyor. 

Buna ek olarak Cengiz Topel’in kafatasının sol kısmına beton çivisi çakılmış, sol ayağı da kırılmıştır. Boğaz bölgesinden göğüs bölgesine kadar kesilmiş ve özensiz bir biçimde geri dikilmiştir. Ayrıca, Cengiz Topel’in incelemesini yapan doktorun ifadesine göre, Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel’in iç organları çıkarılmış, akciğer ve kalbi alınmıştı. 

12 Ağustos günü Lefkoşa Genel Hastanesi önünde yapılan cenaze törenine, çok sayıda insan katılmıştır. Korteje, cenaze ile birlikte gönderilecek olan kırmızı atlas torbalarda taşınan Kıbrıs toprağı da eklenmiştir. Toprağın, şehidin mezarında Kıbrıs toprağı da olsun isteği ile gönderildiği biliniyor. 

11 Ağustos 1964 tarihinde Lefkoşa Genel Hastanesi’ne getirilen şehit Cengiz Topel’in cenazesi, 12 Ağustos’ta büyük bir kalabalıkla Lefkoşa’da düzenlenen cenaze törenine katılmak üzere bir Birleşmiş Milletler helikopteri ile Adana’ya götürülür. Oradan da Ankara’ya nakledilen Cengiz Topel’in naaşı, 14 Ağustos’ta düzenlenen törende Başbakan İsmet İnönü, bakanlar, kuvvet komutanları, milletvekilleri, senatörler, askeri erkân ve Cumhurbaşkanı adına Yaver Yzb. Talat Tekin’in de hazır bulunduğu bir tören ile karşılanmıştır. 

Yine aynı gün, şehit Cengiz Topel’in cenazesi İstanbul’a gönderilmiştir ve Sultanahmet Camisi önünde yapılan cenaze törenine yüz binlerce İstanbullu katılmıştır. Caminin bahçesindeki musalla taşında yatan Cengiz Topel’in başında, milisler ve silah arkadaşları nöbet tutmuştur. Cami, 800’den fazla çelenk ve yüz binlerce kişi tarafından kuşatılmıştır. Cenazenin kortejin önüne getirilmesi mümkün olmaz; çünkü yüz binlerce İstanbullu tabuta saldırır, ona yakın olmaya ve kucaklamaya çalışır. Bu tören, Mustafa Kemal Atatürk’ün cenaze töreninden sonra İstanbul’un gördüğü en büyük cenaze töreni olarak kabul edilmiştir. 

Cengiz Topel’in cenazesi, kortej ile Edirnekapı’ya götürülmüştür ve Sakızağacı Hava Şehitliği’nde toprağa verilmiştir. Cengiz Topel, Kıbrıs’taki ilk Türk hava harp kaybı ve Türkiye Cumhuriyeti tarihinin ilk kaybı olarak anılıyor. 

Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel kaç yaşında vefat etti? Cengiz Topel, 8 Ağustos 1964 tarihinde henüz 29 yaşındayken Lefkoşa, Kıbrıs’ta şehit düşmüştür. 

Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel’in intikamı alındı mı? Sorusu insanların en fazla araştırdığı sorulardan bir tanesi olmuştur. 

Cengiz Topel’in adının çok iyi bilinmesinin (ve maalesef artık bilinmemesinin) nedeni, muhtemelen intikamının çok geç alınabilmiş olması idi. Cengiz Topel’in ölümünün ardından, tam 10 yıl boyunca, vatandaşlar ne zaman intikam alacaklarını sordu ve ulaşabildiği her devlet adamına bu durumu iletmiştir. Zira 1964 yılında havadan yapılan müdahaleler sınırlı kalmış ve uluslararası baskılar neticesinde tamamlayıcı kara harekâtı yapılamamıştı. Kıbrıs Türkleri ve şehit Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel’in intikamı ancak 1974 Barış Harekâtı ile alınabilmiştir. Cumhuriyetimizin ilk hava harp şehidi olan Pilot Yüzbaşı Cengiz Topel’in hatırası, tabelalar ile canlı tutulmaya çalışıldı; okullara, camilere, parklara, sokaklara Cengiz Topel’in adı verildi. 

Bu yazımızda “Cengiz Topel kimdir?” sorusunu cevaplama çalıştık. Bunun gibi daha pek çok içeriğe ulaşabilmek adına sitemizin ana sayfasına göz atabilirsiniz.