Ali Kuşçu Kimdir? Ali Kuşcu’nun hayatı kısaca özetlemek gerekirse:
Asıl adı Ali Bin Muhammed olan Ali Kuşçu, 1403 yılında Semerkant’ta doğmuş, 16 Aralık 1474’te İstanbul’da vefat etmiştir. Timur İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğu’nda astronom, matematikçi ve dilbilimciydi. Türk veya Fars olduğu iddiaları vardır. Ailesi, babası Muhammed’in Timur sultanı ve astronomu Uluğ Bey’in kuş bekçisi olması nedeniyle “Kuşçu” lakabıyla ünlendi.
Küçük yaşlardan itibaren matematik ve astronomiye ilgi duyan Ali Kuşçu, Bursalı Kadızâde Rumi, Gıyaseddin Cemşid ve Muînuddin Kâşî’den matematik ve astronomi dersleri aldı. Daha sonra bilgisini genişletmek için Kirman’a gitti. Burada Hall-ü Eşkâl-i Kamer (Ayın hallerinin izahı) adlı risalesini ve Şerh-i Tecrid adlı eserini yazdı. Ali Kuşçu, Semerkant ve Kirman’da eğitimini tamamladıktan sonra Uluğ Bey’in yardımcısı ve rasathanesinin müdürü oldu. 1449’da hac yapmak istedi. Tebriz’de Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan ona büyük hürmet göstermiş ve Osmanlı Devleti ile barış müzakerelerinde ondan yardım istemiştir. Ali Kuşçu, Uzun Hasan’ın sözcüsü olduktan sonra, II. Mehmed’in daveti üzerine İstanbul’a geldi.
Osmanlı-Akkoyunlu sınırında Fatih Sultan Mehmet’in emriyle görkemli bir törenle kabul edilen Ali Kuşçu, Ayasofya Medresesi’ne müderris oldu. Fatih Sultan Mehmet, 1473’te Uzun Hasan’a yaptığı sefer sırasında yanına aldığı Ali Kuşçu’yu dönüşünde Ayasofya Medresesi’ne atadı. İstanbul’da astronomi ve matematik çalışmalarını yeniden canlandıran ve 16 Aralık 1474’te 71 yaşında İstanbul’da vefat eden Ali Kuşçu’nun derslerini bilim adamlarının bile takip ettiği bilinmektedir. 15. yüzyıldan kalma eşsiz türbesi, Eyüp Sultan Türbesi çevresindeki türbede bulunmaktadır. Yavuz Sultan Selim’in Kahramanmaraş’ı fethinden kısa bir süre sonra o bölgede Şii mezhebinin çoğalması sonucu Ali Kuşçu’nun soyundan bir kısım bir fermanla Kahramanmaraş’a gönderildi. Kalan torunlar daha sonra kendi istekleriyle Düzce’ye göç ettiler. Kahramanmaraş’taki ailenin bir kısmı, Cumhuriyetin ilanından sonra Bursa’ya yerleşmiştir. Bursa’daki Fuat Kuşçuoğlu Caddesi de adını Ali Kuşçu’nun torunlarından Fuat Bey’den almıştır. Nesli Kuşçuoğlu soyadıyla Kahramanmaraş, Düzce ve Bursa’da devam etmektedir.
Ali Kuşçu’nun ağırlıklı olarak tefsir türündeki eserleri “Astronomi-Matematik”, “Kelam ve Usul-i Fıkıh” ve “Dil-Gramer” olmak üzere 3 grupta tasnif edilir:
“Astronomi-Matematik”, “Risale Fi’l-Heye”, “Risale Fi’l-Hisab”, “Er-Risaletü’l-Fethiyye”, “Er-Risaletü’l-Muhammediyye”, “Şerh- i Zic-i Ulug Bey” ve Şerhu’t-Tuhfeti’ş-Şahiyye”;
“Kelam ve Usul-i Fıkıh” alanında “Eş-Şerhu’l-Cedid Ale’t-Tajrid” ve “Haşiye Ale’t-Telvih”;
Dil bilgisi alanında “Şerhu’r-Risaleti’l-Vaziyye”, “Risale Fi Vazi’l-Mufredat”, “Unkudu’z-Zevahir”, “Şerhu’ş-Şafiye Li’bni’l” -Hacib” , “Faide Li-Tahkiki Lami’t-Tarif”, “Risale Ma Ene Kültü” ve “Risale fi’l-hamd”.
Ayrıca “Tarihu Ayasofya”, “Tafsirü’z-Zehraveyn”, “Mahbubu’l-Hamail”, “Risale Fi Halli Ekkali’l-Kamer”, “Risale Fi Yasama’l-Ulum” ve “Meserretü’ ile eserler “L-Kulub Fi Defi’l-Kurub” ismi de kaynaklarda Kuşçu’ya atfedilir.
Ali Kuşçu Kimdir? Ali Kuşçu eserleri nelerdir? Ali Kuşçu’nun şerh türü ağırlıklı olmak üzere farklı alanlardaki eserlerini üç grupta toplamak mümkündür:
Ali Kuşçu, astronomi ve matematik alanlarında iki önemli eser kaleme almıştır. Bunlardan biri de Otlukbeli Savaşı sırasında tamamlanıp, zaferden sonra Fatih’e hediye edildiği için “Fethiye” adlı astronomi kitabıdır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde gezegenlerin küreleri ele alınmış ve gezegenlerin hareketlerinden bahsedilmiştir. İkinci bölüm, dünyanın şekli ve yedi iklim kuşağı hakkındadır. Ali Kuşçu son bölümde dünyanın boyutlarını ve gezegenler arasındaki mesafeleri veriyor.
Zamanında çok faal olan bu astronomik eser, küçük bir el kitabı olup, yeni bilgiler ortaya koymaktan çok medreselerde astronomi öğretmek için yazılmıştır. Ali Kuşçu’nun en önemli eseri arasında bir diğeri de Fatih’ten sonra Muhammediye adını verdiği matematik kitabıdır.
Ali Kuşçu’nun hayatı ve eserleri ile sizlerin merak ettiği tüm soruları cevaplandırdık.
İlgili Yazı : Ali Babacan Kimdir?
Yorumlar
Loading…