Arşimet (Archimedes) Kimdir? Buluşları Nelerdir?

Arşimet (Archimedes) Kimdir? Buluşları Nelerdir? Yaşadığı dönemin önemli matematikçilerinden bir tanesi olan Arşimet yapmış olduğu icatlarla bilinen bir mucittir. Özellikle pi sayısının yaklaşık değerini bulması ve suyun kaldırma kuvvetini bulması günümüzde bile oldukça işe yaramaktadır. Fizik ve astronomi ile de yakından ilgilenen Arşimet hakkında daha detaylı bilgi sahibi olalım.

İlginizi çekebilir: Asteroit Kuşağı Nedir?

Klasik antik çağın en önemli yunan bilim adamlarından bir tanesi olan Arşimet kimdir? Gelin hep beraber başarılı mucitlerden birisi olan Arşimet hakkında detaylara göz atalım.

MS 287 yılında bugünkü Sicilya da dünyaya geldi. Kendisi gökbilimci Fideas’ın oğludur. Aynı zamanda kendisinin Kral II. Hero’nun akrabası olduğu düşünülüyor.

Arşimet daha Isaac Newton dolmadan önce batı medeniyetinin en üstün zekalarından birisi olduğu kabul edilirdi. Çünkü Arşimet o dönemin en önemli mucitcisi ve matematikçisidir. Özellikle astronomi, mühendislik ve fizik dallarında popülerlik kazanmıştır.

Kendisi hakkında pek bilgi bulunmasa da herkes ona matematiğe olan ilgisi ile biliyordu.

Batı medeniyetinin en üstün zekalarından bir tanesi olan Arşimet ölümü o dönemde oldukça yankı uyandırdı. Özellikle kendisi Syracuse’u aromalı general Marcellus’un ordusuna ve donanmasını karşı savunmak için tasarladı savaş motorlarında önemli bir rol oynamaktadır. Bununla birlikte Arşimet vidası, Arşimet prensibi ve kaldıraçlarda Arşimet’in önemli miraslarından birkaç tanesidir.

Bir çok dalı ile aynı anda ilgilenen Arşimet’in neden öldüğü merak konusu. Burada birden fazla teori vardır. Lakin en bilineni Arşimet 75 yaşındayken 2. Pön Savaşı sırasında Syracuse Marcellus’un ordusu tarafından işgal edildiğinde bir Romalı asker tarafından öldürüldüğüdür.

İlginizi çekebilir: Serkan Özcan Kimdir?

Çok eski zamanlarda suyun kaldırma kuvvetini bularak aslında bir çok şeyin temelini atmayı başaran Arşimet suyun kaldırma kuvveti hikayesi oldukça popüler olmaya başladı. Gelin hep beraber bu hikayenin detaylarına göz atalım.

Antik Yunanistan’ın bir şehrinde bir zamanlar bir kral yaşarmış. Bu kralın tacı tamamen altınmış. Lakin bir gün kral tacını yapan kuyumcunun tamamen saf altın kullanmadığına dair söylentiler duydu. Peki taç tamamen altınsa ve saf altına çok benziyorsa taci yok etmeden nasıl emin olabilirdi?

Bu sorunun cevabını alabilmek için kral Arşimet’in devreye soktu. Arşimet güzel bir günde küvette yıkanırken bu sorunu bir hayli düşündü. 

Arşimet küvette banyo yaparken taşan su miktarının kendi vücuduna eşit hacimde olduğunu fark etti. Peki Arşimet suyun kaldırma kuvvetini bulduğunda ne dedi? 

Kuyumcunun sahtekarlığını nasıl kanıtlayabileceğini bulan Arşimet Yunancada “Buldum, buldum!” Anlamına gelen “Eureka, eureka!” Diye bağırarak şehrin sokaklarını çıplak koştu.

Arşimet tacın kütlesi ile aynı kütleye sahip olan bir altın blogunu içi su dolu kovaya batırdı. Daha sonrasında taşan suyun hacmini ölçtü. Aynı şeyi gümüş bir blok ile de yaptı. Burada altın block batırıldığında taşan suyun hacmi gümüş blok batırıldığında oluşan su hacminden daha az olduğunu gördü. Bu deneyi kralın taci ile tekrarladı. Taşan suyun hacminin altın bloktan daha büyük ve gümüş bloktan daha az olduğunu gördüm.

Burada Arşimet kralın tacının saf altından olmadığını ve kuyumcunun tacı yaparken farklı materyaller karıştırdığını buldu.

İlginizi çekebilir: Faruk Aksoy Kimdir?

Pi sayısı matematik için oldukça önemlidir. Geçmiş zamanlarda Arşimet pi sayısı ile oldukça popüler olmayı başardı. Yunanca π harfi ile temsil edilmektedir. Pi sayısı matematikte en iyi bilinen ve en önemlisi sabitlerden bir tanesidir. İrrasyonel bir sayı olduğundan tekrarlanmayan bir ondalık sayıdır. Yani sonsuz ondalık basamağa sahiptir. Dolayısıyla problem çözerken pi sayısından yardım alınacaksa yaklaşık olarak bir değerini kullanmanız gerekmektedir.

Pi sayısının değeri sabittir. Yani ortalama olarak problem çözerken pi sayısı 3.14 olarak kullanılmaktadır. Pi sayısı dairenin çevresini hesaplamak için, dairenin alanını hesaplamak için ve küre, koni ve silindir içeren hesaplamaları yapmak için sıklıkla kullanılır. Peki Arşimet pi sayısını nasıl hesapladı?

Arşimet’in pi sayısının yaklaşık değerini alabilmek için Öklid üzerine yaptığı araştırmalara dayandığı biliniyor. Burada öncelikle bir altıgen çokgenin çevresini hesaplamaya başladı. Daha sonrasında çokgenin kenar sayısını artırdı. Artan kenar sayısına bağlı olarak çevresinin ne kadar değiştiğini gözlemleyerek pi sayısının yaklaşık olarak bir değerini buldu.

Çokgenin kenar sayısı ne kadar artarsa  çokgen çevreye o kadar yaklaşır, sonucunu bularak pi sayısının ortalama olarak değerini 3.142 olarak hesaplanmıştır.

Arşimet önemli mucitlerden bir tanesidir. Kendisi matematik ile yakından ilgilendiği gibi astronomi ve fizik derslerinide aksatmamaktadır. Bu bilgilere ek Arşimet buluşları dönemin en işe yarayan buluşlarıdır. Hatta bazıları halen günümüzde bile kullanılmaktadır.

Gelin hep beraber Arşimet’in en çok bilinen buluşlarına yakından göz atalım.

Arşimet vidası bir vidadan çok daha fazlasıdır. Bu vida yerçekimine karşı su pompalamak için kullanılıyordu. Aynı zamanda elle veya bir yel değirmeni kullanılarak rüzgarla gibi herhangi bir fiziksel araç kullanılarak döndürülebiliyordu ve çiftçilerin arazilerini sulamalarına yardımcı olmak için oldukça gereklidir. 

Suyu düşük bir seviyeden daha yüksek bir seviyeye taşımak zor bir iştir. Lakin Arşimet vidası yerçekimine karşı çalışarak bunun kolayca yapılmasına imkan sundu. Arşimet vidası bugün hala plastik dönüştürme makineleri, basınçlı döküm makineleri veya enjeksiyon kalıplama makineleri gibi çeşitli şekillerde kullanılmaktadır. Suyun pompalanmasına yardımcı olan hızlı dönen vidalar elektrik üretmek için de kullanılabilir.

Arşimet pençesi özellikle savaş esnasında oldukça sık kullanıldı. Aynı zamanda pençenin diğer isimleri demir el ve gemi çalkalayıcıdır.

Bu pençenin kullanım amacı şehri denizden gelen saldırılara karşı korumaktır. Yani Arşimet pençesinin görevi gelen savaş gemilerinin burun kısmından tutarak gemiyi batıracak pozisyona getirmesiydi. Bir başka kaynakta ise bu pençenin görevinin gemiyi ortasından sıkarak paramparça etmesi olarak yazmaktadır.

Bir başka adı ile taş atıcı olarak da bilinen Arşimet mancınığı yine şehrinin savunması için icat edilmiş şeylerden bir tanesidir. Syracuse’u Romalılara karşı korumak için geliştirilen silahlardan bir taneside mancınıktır.

Bu mancınık büyük kayaları veya ağır nesneleri düşman gemisine doğru atarak onları batırmak amaç edinilmiştir. 

Arşimet mucitlerin babası olarak bilinmesi hiçte tesadüf değil. Arşimet ölüm ışını icadını Syracuse şehrini savunmak için icat etmiştir.

Bu icat parabolik bir aynadan yardım alınarak yapılmıştır. Savaş esnasında aynanın savaş gemilerine güneş ışınını yansıtması ön görüldü. Yansıyan güneş ışını yoğun olduğundan ötürü gemi kolay bir şekilde alev alabildi.

Her ne kadar bazı bilim insanları tarafından bu yöntem etkisiz sayılsada Yunan bilim insanı Dr Ionnais Sakkas tarafından ölüm ışını icadı denendi. 70 tekneyi 160 fit uzaklıkta ölüm ışını sayesinde kısa sürede aleve vermeyi başarmıştır.

Bizi Instagram hesabınızdan takip etmeyi unutmayın.