Bozkır Aslanı Celaleddin Kimdir? 

Bozkır Aslanı Celaleddin kimdir? sorusu son dönemlerde oldukça fazla araştırılmaktadır. Tarihi dizilere ilginin yadsınamaz bir gerçek olmasıyla birlikte hemen hemen her kanalda bir tarihi diziye denk gelmek mümkün. Yayınlandığı dönemde oldukça ses getirmiş olan Kuruluş Osman dizisinin yapımcısı Mehmet Bozdağ’ın proje ve tasarımda rol aldığı ATV ekranlarında yayınlanan Bozkır Arslanı Celaleddin dizisi oldukça ses getirmeyi başarmıştır. Harzemşahlar Devleti’nin son lideri Celaleddin Harzemşah’ın hayatını anlatan diziyi izleyenler, Celaleddin Harzemşah ile ilgili pek çok şeyi araştırmaya başlamıştır. 

Bozkır Aslanı Celaleddin kimdir? Bozkır Aslanı Celaleddin ölümü, Bozkır Aslanı Celaleddin hangi devletin lideri? Bozkır Aslanı Celaleddin’in mezarı nerede? Gibi soruların ayrıntılı cevapları yazımızda yer alıyor. 

Güçlü, cesur ve Moğolları ilk kez durduran komutan olarak bilinen Celaleddin Harzemşah ile ilgili pek çok ayrıntılı merak ediliyor. Yaptığı savaşlar, güçlü duruşu gibi pek çok nedenle özellikle görünümü merak edilen Celaleddin Harzemşah kaynaklarda şu şekilde betimleniyor; kısa boylu, şişmanca ve çok esmer. Özellikle Moğollar ve Gürcüler ile yaptığı mücadeleler ile gerek halk arasında gerekse doğu edebiyatında büyük şöhret kazanan Celaleddin, Bozkır Aslanı unvanı ile anılmaktadır. Hayatı, kahramanlıkları ile dikkat çeken Celaleddin Harzemşah en büyük Türk Hükümdarları arasında sayılmaktadır. 

Bozkır Aslanı Celaleddin kimdir? Sorusu ile pek çok kişi Celaleddin Harzemşah’ın hükümdarlık öncesi ve hükümdarlık sonrası hayatını öğrenmek istemektedir. Yazımızın devamı tam olarak merak edilen bu konuları ayrıntıları ile içermektedir: İşte Bozkur Aslanı Celaleddin’in hayatı… 

Bozkır Aslanı Celaleddin’in tam adı; Jalāl al-Dīn Menguberdī’dir. Harezmşahlar Devleti’nin son hükümdarıdır. Celaleedin Harzemşah’ın babası Alaaddin Muhammed, annesi ise Hint asıllı bir cariye olan Ayçiçek Hatun’dur. Doğum tarihi bilinmemekle birlikte, kendisi Mengüberti ya da Mengübirti olarak adlandırılır ve lakabı Celaleddin’dir. Türkçe isminin ne olduğu bilinmemektedir. MNBRNY Arapça harf diziliminin telaffuzunun bilinmemesinden dolayı modern tarihçiler Mengübeti olarak yorumlasa da günümüzde yaygın olarak Mengburni (burnu üzerinde doğum lekesi olan) ya da Mingirini (bin askere bedel şövalye) anlamına gelen varyantları kabul edilmektedir. Celaleddin, babasının yanında uzun yıllar bulunmuştur ancak veliaht olarak Kıpçak asıllı kardeşi Uzlagşah tayin edilmiştir. 

Celaleddin Harezmşah, babası Alaaddin Muhammed’in ölümünden önce veliaht olarak tayin edilmesi üzerine Harezmşahlar Devleti’nin hükümdarı oldu. Fakat, kendini “Şah” olarak adlandırmak yerine “Sultan” olarak adlandırmasını tercih etmiştir. Celaleddin, aile mensupları ve devlet adamları ile birlikte Mangışlak Yarımadası’na geçti ve oradan Harezmşahlar Devleti’nin başkenti olan Ürgenç şehrine gitti. Ancak, 1221 yılında Cengiz Han’ın oğulları Çağatay Han ve Ögeday Han tarafından yönetilen büyük bir Moğol ordusu Ürgenç’i kuşattı ve şehri ele geçirdikten sonra yıkıp yaktı. 

Celaleddin Harezmşah, babası Sultan Alaaddin’in ölümünden sonra Ürgenç’teki komutanlar tarafından kendisinden önce varis ve veliaht olarak seçilen kardeşi Kutbeddin Uzlagşah’ın sultan olmasını istemeleri üzerine şehri teslim olmadan önce Ürgenç şehrinden kaçtı. Celaleddin, Moğol keşifçi güçlerinin kuzey Horasan’daki görünümünden kaçınarak babası tarafından emirliğine verilen Gurlular bölgesine çekildi ve orada merkez olarak Gazne’yi seçerek yeni bir ordu kurdu. Celaleddin, bu yeni ordusu ile Cengiz Han’ın ordularına karşı Gazne’de direnme kararı aldı. 

Ertesi yıl, 1221 yılında, Şiki Kutugu Noyan idaresindeki 30.000 kişilik Moğol ordusu, Pervan mevkisinde, Celaleddin’in yeni ordusu ile karşı karşıya geldi. Tam bir günlük Pervan Savaşı’nda, Harezmșah ordusu zafer kazandı, ancak çok yorgun olduğu için, Celaleddin, Moğol ordusunu takip etmeden geri çekildi. Bu savaş, Moğol ordularının ilk büyük bozgunu olarak tarihine geçti ve Moğol ordusunun yıkılmaz gücü efsanesini yıktı. 

Kasım 1221’de, Herat şehri halkı, Moğol işgalci garnizonunu öldürerek isyana geçti, ancak 6 ay süren Elçigidey Noyan tarafından yapılan bir kuşatma sonrasında, 14 Haziran’da tekrar Moğollar tarafından ele geçirildi. 

Cengiz Han, Pervan bozgunundan çok rahatsız oldu ve kendisi Moğol ordularının komutanlığını üstlendi. Güçlü bir ordu ile Celaleddin Harezmșah’a yürümeye başladı. Ancak Harezmșah Devleti’nin ileri gelenleri Moğollarla nasıl mücadele edecekleri konusunda farklı yaklaşımlarda bulunuyordu. Bundan dolayı Celaleddin’e Moğollarla mücadele etmek için gerekli desteği vermediler. 

Celaleddin, önemli bir savunma kalesi olan Gazne’yi terk etmek zorunda kaldı ve 50.000 kişilik ordusu ve binlerce sivil mülteci ile Hindistan’a doğru yolculuğa çıktı. Cengiz Han tarafından yönetilen Moğol orduları Celaleddin’i takip etti. Celaleddin, ordusunu ve mültecileri, İndus Nehri’ne geçmek ve karşı tarafta daha uygun bir savunma pozisyonu almak üzere yola çıktı. Bunun gerçekleştirilmesi için Harezmșah Türkmen ordusu “Hund” veya “Nesavi” mevkisine ulaştığında Moğol orduları onları tam da bu noktada karşıladı. Celaleddin, mültecilerin nehir kıyısına geçmesi için Moğol saldırılarına karşı savunma manevralarına girdiği ve Harezmșah Türkmen ordusunun nehir henüz geçmeden 24 Kasım 1221’de, Cengiz Han büyük bir ordusu ile birdenbire bir cephe saldırısı başlattı. Celaleddin ve ordusu Moğol ordularına karşı saldırıya geçti, ancak hiçbir başarı sağlayamadı. Moğollar nehri geçmeyi bekleyen Harezmşah ordusunu ve sivil mültecileri üzerine büyük bir dalga şeklinde yüklendiler ve büyük bir katliam yapıldı. 

1224 yılında Moğol tehlikesi azalmıştı. Celaleddin, Delhi Sultanlığı’na saldırmasından ve eski topraklarını geri almasından endişe duyuyordu. Bu nedenlerle 1224 yılında, Celaleddin Afganistan ve İran yoluyla eski topraklarına döndü. Ancak, burada Moğollar tarafından verilen maddi zararlar ve yapılan katliamlar nedeniyle nüfus önemli ölçüde azalmıştı. Yüzyıllar boyunca önemli savunma noktalarındaki kaleleri savunmak için yeterli asker bulmak neredeyse imkânsızdı. Celaleddin’in kardeşi Gıyasettin, 1221 veya 1222 kışında, İran’ın güneyinde Pırşah ve Irak Acemi (ya da Cibal) bölgesini ele geçirmişti. Sonradan Kutluk Hanlığı’nın kurucusu olan Burak Hicab, Celaleddin’e Hindistan’a katılmak için yolda geçtiği ve savunmasız olan yerleri fark edince emir olarak Kirman’ı ele geçirdi. Celaleddin İran’a dönünce hemen onu sultan olarak kabul etti.  

İlginizi Çekebilir: Biruni Kimdir?

Celaleddin buradan Fars’a geçerek, orada Selçuklu Atabeyi olan Sait Bin Zengi’nin kızıyla evlenerek bu bölgeyi de tekrar idaresi altına aldı. Celaleddin, idaresine aldığı ülkesini elinde tutmak için yeni bir ordu daha toplamaya başladı. Ancak Moğollar tekrar hücum ettiler ve Celaleddin, Elburz Dağları’nın eteklerinde yaptığı bir savaşı kaybetti. 

İslam adına pek çok milletle savaşan Celaleddin, tarihte İslam kumandanı olarak geçen bir figürdür. Ortadoğu’ya girme noktasında Moğollar, Celaleddin Harzemşah’ı en büyük engel olarak görüyorlardı. Celaleddin Harzemşah, siyasi ve idari zayıflıklarla karşı karşıya kalmasına rağmen, savaş meydanlarında büyük başarılar elde etti. Aynı zamanda, cengaver bir komutan olarak bilinen Celaleddin Harzemşah, alimlere büyük önem verirdi ve sarayında alimlerin yanı sıra asker ve idarecilerin de olmasına özen gösterirdi.  

Bozkır Aslanı Celaleddin kimdir? Konusuyla bağlantılı olarak Celaleddin Harzemşah’ın ölümü de oldukça merak edilen konulardan biridir. Türk-İslam tarihinin en cesur komutanlarından biri olarak bilinen Celaleddin Harzemşah, 1231 yılında Moğollarla girdiği savaşta şehit düştü. 

Şehit düşerek hayatını kaybeden Celaleddin Harzemşah’ın mezarı ise oldukça merak edilenler arasında yer almaktadır. Anadolu Selçuklu Devleti’nin kurucusu ve kazandığı savaşlarla Haçlı Seferleri’ne engel olan Sultan Kılıçarslan ile kızı Saide Hatun’un Diyarbakır’ın Silvan ilçesindeki mezarlarında araştırma yapmak adına, Dicle Üniversitesi tarafından oluşturulan heyet, yaklaşık 200 yıl hüküm süren Harzemşahlar Devleti’nin son hükümdarı Celaleddin Harzemşah’ın mezarının Silvan’da olduğunu belirledi. 

Dicle Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü Başkanı Doç. Dr. Oktay Bozan, Türkiye’de ve özellikle Özbekistan’da oldukça merak edilen Celaleddin Harzemşah’ın mezar yeri ile ilgili yaptıkları araştırmalarda bugüne kadar tespit edilmemiş veriler tespit ettiklerini açıklamıştır. Özellikle Celaleddin Harzemşah döneminde yaşamış İslam tarihçisi Sibt İbn Cevzi’nin ‘Mir’atü’z-Zaman Fi Tarihi’l-Ayan’ adlı eserinde mezar yerinin tüm detaylarıyla anlatıldığını söyleyen Bozan, mezar kazma çalışmalarından sonra bilgilerin netleşeceğini açıkladı. 

Bozkır Aslanı Celaleddin kimdir? Sorusunun araştırılmasına neden olan ATV ekranlarında yayınlanan Bozkır Arslanı Celaleddin dizisi konusu ve oyuncuları da merak edilmektedir. Dizi isminden anlaşılacağı gibi Celaleddin Harzemşah’ın hayatını konu edinerek Harzemşah Devleti’ni anlatmaktadır. Dizinin oyuncu kadrosunda; Emre Kıvılcım, Kaan Yalçın, Yalduz Radjabova, Gülenay Kalkan, Jovahir Zakirov, Cemal Hünal, Sezgin Erdemir, Ferhat Yılmaz, Rano Shodiyeva, Rayxon Ulasenova, Ali Khan, Jamshid Sagatov, Akmal Mirzo, Tohir Saidov, Mehmet Pala, Feruza Normatova, Johangir Abdulmalikov gibi isimler yer almaktadır. 

Bozkır Aslanı Celaleddin kimdir? sorusu gibi tarihe adını geçirmiş hükümdarlar, bilim insanları gibi pek çok kişinin hayatına buradan erişim sağlayabilirsiniz.