Hacı Bayram Veli Kimdir?

En önemli Türk mutasavvıf (tasavvuf ehli olan, herhangi bir tasavvuf yolunda mertebe kat etmiş kişi.) ve şairlerden bir tanesi olan Hacı Bayram Veli kimdir? Bu soruya bir cevap arıyorsanız yazımızın devamını okuyarak, Hacı Bayram Veli hakkında daha detaylı bilgi sahibi olabilirsiniz. 

Osmanlı İmparatorluğu döneminde yaşamış ve eserleri ile tarihe geçmiştir. Adı Hacı Bayram olarak anılan bu ünlü isim, yaşamı boyunca ilim ile ilgilenmiş ve pek çok mürit yetiştirmiştir. Anadolu’nun yetiştirmiş olduğu en önemli mutasavvıf şair Hacı Bayram Veli’nin hayatı yazımızın devamında yer alıyor. 

Türk edebiyatında pek çok ünlü şair bulunuyor. Bu şairler arasında Hacı Bayram Veli de önemli bir yere sahiptir. Hacı Bayram Veli, yazdığı şiirler ile Türk şiirine ayrı bir anlam ve estetik katmış bir isimdir. Hayatı ve eserleri Türk halkı tarafından oldukça merak ediliyor ve “Hacı Bayram Veli kimdir kısa bilgi?” şeklinde arama motorlarında aratılıyor.  

Eğer sizde Hacı Bayram Veli’nin hayatına dair detayları merak ediyorsanız, Hacı Bayram Veli kimdir? Adlı yazımızı okuyabilirsiniz… 

Hacı Bayram Veli kimdir? Sorusuna kısaca şu şekilde cevap verilebilir: 1352 ve 1430 yılları arasında yaşamış olan Hacı Bayram Veli, Türk mutasavvıf ve şairdir. Hacı Bayram Veli, Safevî Tarikatı’nın büyük şeyhi Hoca Alâ ad-Dîn Ali Erdebilî’nin öğrencilerinden Şeyh Hamid-i Veli’nin öğrencisidir ve Bayramîyye Tarikatı’nın kurucusudur. Ankara’daki Hacı Bayram Câmii’nin bitişiğinde bulunan türbesi, onun hayatı ve eserleri hakkında bilgi verici bir yerdir. 

İlginizi Çekebilir: Nuri Demirağ Kimdir?

Hacı Bayram-ı Veli hangi padişah döneminde yaşamıştır? Sorusu, Hacı Bayram Veli hakkında en çok araştırılan sorulardan bir tanesi olarak karşımıza çıkıyor. Hacı Bayram Veli, XIV. yüzyılın ilk yarısında Orhan Gazi döneminde Anadolu topraklarında doğmuştur. 

Hacı Bayram Veli kimdir? Sorusuna ve hayatına dair daha detaylı bilgiler yazımızın devamında yer alıyor… 

Hacı Bayram Veli’nin doğum adı Numan bin Ahmed’tir ve lâkabı “Hacı Bayram”dır. 1352 yılında Çubuk Çayı üzerindeki Zülfazıl (Solfasol) köyünde dünyaya gelmiştir. 14. ve 15. yüzyıllarda Anadolu’da yetişen Hacı Bayram Veli, eserlerini Türkçe olarak yazdı ve dönemdeki Türkçe kullanımını önemli ölçüde etkiledi.

Murad, Hacı Bayram-ı Veli ve onun talebelerinin sadece ilimle uğraşması için vergi ve askerlik gibi yükümlülüklerden muaf tutulmalarını belirten ünlü bir ferman vermiştir. Ayrıca, Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’u fethetme haberini babası II. Murad’a bildirdiği rivayet edilir. Bu da Hacı Bayram Veli kerametleri arasında yer alır.

Bir gün medreseye birisi geldi ve şunları söyledi: “Benim adım Şüca-i Karamani. Hoca Hamid-i Veli’nin selamı var. Sizi Kayseri’ye davet ediyor. Bu görevle size gelmişim.” Hoca, Hamid-i Veli adını duyunca, “Tabii ki, bu davete icabet etmeliyiz. Hemen gitmeliyiz.” dedi ve müderrisliğini bıraktı. Birlikte Kayseri’ye doğru yol aldılar ve Somuncu Baba olarak bilinen Hamid-i Veli ile Kurban Bayramı’nda buluştular. Hamid-i Veli o zaman şunları söyledi: “İki bayramı birden kutluyoruz!” ve ona Bayram lakabını verdi ve onu talebe olarak kabul etti. Hacı Bayram Veli’yi Din ve fen ilimlerinde yüksek derecelere ulaştırdı. 1412 yılında, Hacı Bayram-ı Veli, hocası Şeyh Hâmideddin-i Veli’nin Aksaray’daki ölümünden sonra Ankara’ya dönerek irşad faaliyetlerine başlamıştır. Bu tarih, Bayramiyye Tarikatı’nın kuruluşu olarak kabul ediliyor. 

Hamideddin-i Veli’nin vefatından sonra, Hacı Bayram-ı Veli doğduğu köye Ankara’ya yerleşti ve yeniden talebe yetiştirmeye başladı. Sohbetleri ile hasta kalplere şifa oldu ve talebelerini sanata ve ziraata yönlendirdi. Kendisi de geçimini ziraat ile sağlamıştı. İlim ve irfanın açtığı bu ocak, devrinin ünlü alimleri ve hak aşıkları tarafından akın edildi. Damadı Eşrefoğlu Rumi, Şeyh Akbıyık, Bıçakçı Ömer Sıkinî, Göynüklü Uzun Selahaddin, Edirne ve Bursa ziyaretlerinde talebeliğe kabul ettiği Yazıcızade Ahmed (Bican) ve Mehmed (Bican) kardeşleri ve Fatih Sultan Mehmed Han’ın hocası Akşemseddin Hacı Bayram Veli’nin en meşhur talebelerinden bazılarıdır. 

Fatih Sultan Mehmed’in babası İkinci Murad Han, Hacı Bayram-ı Veli’yi Edirne’ye davet etti ve onun ilim ve manevi yüksekliklerini anladıktan sonra aşırı saygı gösterdi. Hacı Bayram Veli’yi Eski Cami’de misafir etti ve daha sonrasında tekrar Ankara’ya yolcu etmiştir. 

Sultan İkinci Murad Han, Hacı Bayram-ı Veli’den nasihat istediğinde, İmam-ı Azam’ın talebesi Ebu Yusuf’a yaptığı uzun nasihatı yapmıştır: “Herkesin yerini tanı ve bil, halkın içindeki insanlar arasında; ileri gelenlere saygı ve ikram göster. İlim sahibi kimseleri değerlendir. Yaşlıları say, gençlere sevgi ile yaklaş. Halk ile ilişki kur ve fasıklarla mesafeli dur. İyiler ile birlikte düşüp kalk. Hiç kimseyi hafife alma ve küçümseme. İnsanlık adına hiçbir hata yapma. Sırrını kimseye açma. Yakınlık peyda etmeden kimsenin arkadaşlığına güvenme. Alçak ve cimri insanlar ile arkadaşlık kurma. Bildiğin kötü şeyleri asla destekleme. Her şey için hemen muhalefet etme. Kimse tarafından bir şey sorulursa, herkes tarafından bilinen şekilde cevap ver. Ziyarete gelenlere, onların faydalanmaları için ilimden bir şey öğret. Öğrettiğin şeyi herkesin bellemesi ve uygulaması için teşvik et. Umumi konuları onlara öğret, ince ayrıntıları açma. Herkese güven ver ve arkadaşlık kur. Zira dostluk, ilim ile devam eder. Zaman zaman da onlara yemek ikram et. İhtiyaçlarını karşıla. Değer ve itibarlarını tanı ve eksikliklerini gör. Halka yumuşak yaklaş ve müsamaha göster. Hiçbir şeyden bıkkınlık duyma, onlardan biriymişsin gibi davran.” 

Hacı Bayram-ı Veli hayatı boyunca İslamiyet’in yayılmasına odaklandı ve bunun için çalıştı. 1429 yılında Ankara’da vefat etti ve türbesi adı ile anılan Hacı Bayram Camii ile yan yana yer almaktadır ve ziyaretçilere açıktır. 

Ölümünden sonra, tarikat üç farklı branşa ayrılarak Akşemsettin’e bağlanan (Şemsîyye-î Bayramîyye Tarikatı), Bıçakçı Ömer Dede’ye (Şeyh Emir Sıkkinî) bağlanan (Melâmetîyye/Melâmîyye-î Bayramîyye Tarikatı) ve Akbıyık Sultan’a bağlanan (Celvetîyye-î Bayramîyye Tarikatı) şeklinde devam etti. Hacı Bayram-ı Veli, Hacı Bektaş-i Veli’den etkilendiği gibi, Yunus Emre gibi şiirler söylemiştir ve şiirlerinde Bayramî mahlasını kullanmıştır. 

Hacı Bayram Veli kimdir? Sorusuna ilişkin olarak Hacı Bayram Veli’nin en önemli eseri nedir? Hacı Bayramı Veli alevi mi? Gibi soruların ve daha fazlasının cevabını yazımızın devamında bulabilirsiniz. 

En önemli Türk mutasavvıf şairlerinden olan Hacı Bayram-ı Veli eserleri şu şekilde sıralanabilir; 

Hacı Bayram Veli alevi mi? Sorusu, onun hakkında internette en fazla aratılan sorulardan bir tanesidir.  

Pir Hacı Bayram Veli, Anadolu Aleviliğinin kökenlerinden biri olarak kabul edilir. Araştırmalara göre, Bayramiye tarikatının Erdebil Tekkesi’nin gelenek ve görüşleri ile Anadolu tekkelerinin tasavvuf görüşleri ve eylemleri benzerdir. Sünni geleneğine göre Pir Hacı Bayram Veli’yi tanımlamak oldukça zordur. Pir Hacı Bayram Veli’nin kurduğu Bayramiye Tarikatı, bağımsızlığını koruyamadı ve zamanla çeşitli dallara ayrıldı. Alevilik Safevi okulunu benimsemiş ve etkilenmiş olsa da zamanla Bayramilik Sünni geleneğinin içine girmiştir. Diğer Anadolu Alevi tarikatları, Haydarilik, Babailer Bektaşilik, Kalenderîlik, Melamilik ve Ahilik gibi, zamanla Bektaşilikle birleşerek yok olmuştur. 

Bu yazımızda sizler için Hacı Bayram Veli kimdir? Sorusuna cevap vermeye çalıştık. Hacı Bayram Veli gibi tarihte yer tutan önemli kişiliklerin hayatlarına sitemizden erişim sağlayabilirsiniz.